Koleje europejskie przestrzegają zasad „użytkownik płaci” i „zanieczyszczający płaci

Europejskie koleje przestrzegają zasad „użytkownik płaci” i „zanieczyszczający płaci „lepiej niż jakikolwiek inny zmotoryzowany środek transportu. Jest to kluczowy wniosek płynący z nowego badania Komisji Europejskiej dotyczącego internalizacji kosztów transportu. Pokazuje ono, że kolej doskonale radzi sobie z pokrywaniem zmiennych kosztów infrastruktury i efektów zewnętrznych, takich jak zanieczyszczenie powietrza, emisja CO2 i hałas, poprzez opłaty.

Transport ma wpływ na środowisko i powoduje wypadki. W przeciwieństwie do korzyści, koszty tych skutków zazwyczaj nie są ponoszone przez użytkowników transportu. Internalizacja kosztów zewnętrznych oznacza uwzględnienie takich skutków w procesie podejmowania decyzji przez użytkowników transportu. Długo oczekiwane badanie Komisji Europejskiej przeanalizowało, w jakim stopniu jest to realizowane dla każdego rodzaju transportu, w każdym państwie członkowskim UE. Badanie pokazuje, że internalizacja kosztów zewnętrznych odbywa się w transporcie kolejowym z mniejszymi lukami w pokryciu kosztów w euro na pasażerokilometr lub tonokilometr niż w przypadku innych rodzajów transportu.

Przejście na kolej

Według Wspólnoty Europejskich Przedsiębiorstw Kolejowych i Infrastrukturalnych (CER), wyniki badania sugerują, że przejście na kolej przyniosłoby korzyści obywatelom w Europie. „Badanie potwierdza wiodącą rolę kolei w przestrzeganiu tych zasad, a także bardzo niski ślad węglowy kolei i ogólnie niskie efekty zewnętrzne. Pozostałe koszty zewnętrzne i te związane z użytkowaniem infrastruktury są lepiej pokrywane przez kolej niż przez konkurencyjne środki transportu”, stwierdza grupa interesu.

Jeśli chodzi o emisję CO2, kolej już jest liderem w transporcie. Również hałas, główny czynnik zewnętrzny kolei, jest coraz bardziej ograniczany dzięki zmodernizowanym wagonom. Unijni decydenci powinni działać już teraz, aby zapobiec szkodom, wspierając przejście na transport kolejowy, uważa CER. „Powinno to być wspierane przez lepsze wdrażanie zasady „użytkownik płaci” i „zanieczyszczający płaci” w transporcie, np. poprzez pobieranie opłat za korzystanie z infrastruktury na podstawie odległości na wszystkich głównych drogach (tak jak prawo UE wymaga pobierania opłat za każdy kilometr trasy pociągu), ale także pobieranie opłat za koszty zewnętrzne dla wszystkich rodzajów transportu. Kolej – zdecydowanie najbardziej energooszczędny zmotoryzowany środek transportu lądowego – mogłaby wówczas w pełni odgrywać swoją rolę jako kręgosłup transportu w cyfrowym i płynnym systemie multimodalnym”.

Działania na rzecz klimatu najwyższym priorytetem

Dyrektor wykonawczy CER Libor Lochman skomentował: „Badanie sprowadza się do wezwania rządów do zrównoważenia polityki transportowej w kierunku środków transportu o niskich efektach zewnętrznych, takich jak kolej. Jak pokazały ostatnie wybory, działania na rzecz klimatu są priorytetem dla obywateli, a europejskie koleje są gotowe do odegrania większej roli w transporcie. Zmiana środka transportu na kolej zmniejszy również koszty stałe w przeliczeniu na tonokilometr lub pasażerokilometr, co jeszcze bardziej poprawi pokrycie kosztów kolei.

„Dzięki ogólnounijnej harmonizacji norm dotyczących sprzętu kolejowego (4. filar techniczny pakietu kolejowego, którego wdrażanie właśnie się rozpoczyna), cyfryzacji i automatyzacji, sektor ten ma stać się jeszcze bardziej konkurencyjny pod względem kosztów. Korzystając z tego, decydenci polityczni powinni uczynić rozwój kolei priorytetem, aby więcej osób i towarów mogło przemieszczać się w sposób zrównoważony”.

Zalecenia

Zgodnie z raportem, sektor kolejowych przewozów towarowych mógłby jednak zwiększyć marże na opłatach za dostęp do kolei w celu pokrycia stałych kosztów infrastruktury, choć mogą istnieć argumenty przemawiające za brakiem internalizacji tych kosztów. Zaleca się również wprowadzenie zróżnicowania hałasu w opłatach za dostęp do infrastruktury kolejowej. Może to „przyspieszyć wdrażanie środków redukcji hałasu w istniejącej flocie, skutecznie uzupełniając wpływ limitów hałasu ustalonych dla nowych wagonów”. To ostatnie rozwiązanie jest już z powodzeniem stosowane w niektórych państwach członkowskich.