Whisky koleją – szkocka lekcja historii

Transport kolejowy rzadko mówi „nie”. Niezależnie od tego, co klient chce przewieźć, znajdzie się pociąg, który może to zrobić. Weźmy na przykład prawdopodobnie najsłynniejszy eksport Szkocji – whisky. W tej specjalnej kolumnie dla RailFreight.com, samozwańczy fan słodu, a na co dzień międzynarodowy konsultant ds. łańcucha dostaw i logistyki transportu towarowego, Joost Riemslag z CubeLogics, przedstawia ostrzegawczą opowieść o tym, jak kwitnący w XIX wieku przemysł kolejowych przewozów towarowych stał się ofiarą własnego sukcesu. Co najważniejsze, pyta on również, jakie lekcje płyną z tego dla tych, którzy chcą odnieść sukces w nowym korytarzu kolejowym Europa-Azja.

„Przejazdy kolejowe

Około 150 lat temu Great North of Scotland Railway (GNSR) osiągnęła swój szczyt. Od Aberdeen do Inverness, 462 kilometry linii kolejowej łączyły porty, farmy, miasta i destylarnie whisky. Stopniowy rozwój kolei w ciągu ostatnich 23 lat, który rozpoczął się w 1846 r. wraz z wydaniem pozwolenia na budowę zarówno Morayshire Railway z Lossiemouth do Craigellachie, jak i Deeside Railway, doprowadził do połączenia różnych mniejszych linii w GNSR. Główna przyczyna takiego stanu rzeczy? Oczywiście przewóz towarów koleją.

Przewóz pasażerów, nie wspominając o pracownikach i robotnikach, szybko stał się równie ważny. Wykorzystanie kolei do uwolnienia potencjału północnej Szkocji umożliwiło kilku branżom rozwój ich działalności. Siłę roboczą i materiały można było przewozić znacznie szybciej i wydajniej niż zaledwie kilka dekad wcześniej. Można nawet argumentować, że gdyby kolej nie przyczyniła się do rozwoju destylarni i popularyzacji whisky jako produktu eksportowego, świat być może nie poznałby większości whisky z Highland w takim stopniu, jak ma to miejsce dzisiaj.

Na odległość

W ten sposób kolej przyniosła sławę i sukces odległemu obszarowi Europy – północnej Szkocji. Niegdyś trudno dostępny konno lub samochodem, obszar ten został otwarty dzięki kolei i jest dziś dostępny wszystkimi nowoczesnymi środkami transportu. Dzięki nie mniej niż 17 lotniskom Szkocja nigdy nie była lepiej połączona z Europą i resztą świata. GNSR stała się jednak ofiarą własnego sukcesu. Ale dlaczego?

Otwarcie tych wczesnych szlaków transportowych spowodowało oczywiście rozwój regionu. Wprowadzono dodatkowe i alternatywne środki transportu, aby otworzyć obszar dla ludzi i, co najważniejsze, towarów. Wywierało to ogromną presję na kolej pod względem kosztów. Ponieważ transport kolejowy nie był najtańszym środkiem transportu zarówno dla ludzi, jak i towarów, wkrótce pojawiła się konkurencja ze strony transportu drogowego i zyskała przewagę. Było to również stymulowane przez budowę nowych i nowoczesnych dróg łączących południe z północą. Ostatecznie doprowadziło to do dzisiejszej sytuacji, w której większość sieci kolejowej w Szkocji jest wspierana przez fundacje i organizacje non-profit. Turyści i fanatycy kolei omijają nostalgiczne stacje kolejowe GNSR w drodze na kursy wędkarstwa muchowego, wycieczki piesze i – oczywiście – sesje „nosowania” whisky.

Połączenia

Dlaczego więc opowiadam tę historię? Ponieważ dziś jesteśmy świadkami rewolucji na rynku kolejowych przewozów towarowych, z nowymi połączeniami lądowymi między Europą a Dalekim Wschodem. Kilka dużych firm zainwestowało już w lata badań i testów, aby zacząć wykorzystywać kolej jako bramę do Europy. Dlaczego? Ponieważ dwa lub trzy tygodnie czasu tranzytu produktu w porównaniu do pięciu do sześciu tygodni drogą morską to najważniejszy powód, dla którego branże obsługujące nowoczesne łańcuchy dostaw powinny zacząć rozważać przejście na ten nowy rodzaj transportu.

Zmniejsza to tak zwany „uśpiony kapitał” – lub zapasy zalegające bezczynnie na wodzie – o około 50 procent. Eliminuje również ogromną część ryzyka związanego z przestarzałymi zapasami. Oba te czynniki są bardzo dobrymi powodami finansowymi, aby zacząć przechodzić na transport kolejowy dla wszystkich towarów importowanych z Dalekiego Wschodu.

Współpraca

Istnieją trzy możliwości: Szlak Wschodni, Szlak Południowy i Szlak Północny. Co najważniejsze, wszystkim transportom kontenerowym towarzyszą wspólne listy przewozowe (CIM/SMGS), co upraszcza i przyspiesza proces przekraczania granicy. Jest to oczywiście bardzo odmienne od starych szkockich ustaleń GNSR, w których nie było takich przejść granicznych. Obecnie główne wyzwania związane z połączeniem kolejowym Wschód-Zachód koncentrują się głównie na formalnościach celnych. Ścisła współpraca między wszystkimi krajami na trasie dostaw może jednak zapewnić, że formalności te będą mniej biurokratyczne niż to konieczne.

Jednak nierówności terenu i liczba granic będą największą przeszkodą dla autostrad, które mogą przejąć sukces kolei – tak jak niestety stało się w Szkocji. Jest to zatem najbardziej prawdopodobna motywacja dla dalekowschodniego połączenia kolejowego do utrzymania się na rynku.

Handel

Ekspansja, modernizacja – taka jak przejście z napędu spalinowego na elektryczny – i zwiększenie obłożenia będą musiały stać się przyszłą strategią tego nowego korytarza Wschód-Zachód. Po prawidłowym wdrożeniu tych działań, połączenie pozostanie na swoim miejscu i najprawdopodobniej stanie się preferowaną trasą do Europy dla intensywnego handlu kapitałowego. Bezpieczeństwo będzie zatem również tematem, na którym skupią się operatorzy. Ale to temat na inny dzień.

Podczas gdy Great North of Scotland Railway szybko – przynajmniej pod względem kolejowym – stała się ważna tylko dla turystów i entuzjastów pociągów, połączenie Zachód-Wschód wygląda na to, że będzie z nami jeszcze przez jakiś czas. I jest w tym pewna ironia. Właśnie w tym tygodniu pierwszy pociąg towarowy relacji Wielka Brytania-Chiny wyruszył z Londynu w trzytygodniową, 12 000-kilometrową podróż. Czy zgadniesz, co było częścią ładunku? Zgadza się, whisky. To, co najlepsze w Wielkiej Brytanii, przeznaczone dla konsumentów z Dalekiego Wschodu.

Wszyscy musimy teraz rozważyć, z pewną polityczną ostrożnością, jak umieścić wszystkie nasze „transportowe jajka” w tym jednym rosyjskim koszyku – biorąc pod uwagę, że jest to korytarz kolejowy, który przechodzi przez kilka byłych państw radzieckich w drodze do Europy i z powrotem. Podobnie jak w przypadku rurociągów naftowych, które są budowane na rosyjskiej ziemi i które mogą potencjalnie zapewnić Moskwie rosnący wpływ na Europę.

Ale… Japonia i Chiny również produkują obecnie doskonałe whisky single malt, więc najpierw otwórzmy tę trasę dla nowych „nosów”.