Prywatne fundusze na tabor kolejowy rosną, ale powoli
Prawie jedna czwarta wszystkich zamówień taboru kolejowego w Europie w latach 2015-2017 była finansowana ze środków prywatnych. 23-procentowy udział wskazuje na wzrost w porównaniu z 13-procentowym udziałem w latach 2011-2013 i 20-procentowym udziałem w latach 2013-2015. Finansowanie prywatne będzie coraz ważniejszym źródłem finansowania zamówień taboru kolejowego w latach 2021-2023, potencjalnie pokrywając do 31% wydatków według wielkości. Do takich wniosków doszła firma badawcza Roland Berger i Rail Working Group.
Obie strony opublikowały w tym tygodniu nowe badanie ujawniające publiczno-prywatny podział finansowania zamówień taboru kolejowego w Europie. W badaniu przeanalizowano 590 projektów zamówień taboru kolejowego w latach 2015-2017 w 23 krajach w całej Europie, kiedy to średni roczny wolumen zamówień wzrósł do 14,95 mld euro. W tym okresie 11,5 mld euro zostało sfinansowane bezpośrednio lub pośrednio przez rządy lub agencje państwowe. Pozostałe 3,4 mld euro pochodziło od prywatnych inwestorów.
Liberalizacja rynku kolejowego
Liczby te wskazują na powolny, ale rozwijający się trend w kierunku liberalizacji rynku kolejowego. Potwierdzają one wyraźną korelację między deregulacją rynków kolejowych a finansowaniem prywatnym: im bardziej rynki są otwarte, tym większą rolę będzie odgrywał kapitał prywatny w finansowaniu nowego sprzętu kolejowego.
Według badania, kraje z dużymi programami liberalizacji kolei (np. Wielka Brytania i Niemcy) nadal są głównymi rynkami dla finansowania prywatnego, co wzmacnia korelację między liberalizacją rynku a kapitałem prywatnym. W Europie Zachodniej finansowanie prywatne stanowiło 23 procent całkowitych inwestycji w tabor kolejowy w latach 2015-2017. W Europie Wschodniej 20 procent inwestycji było finansowanych ze środków prywatnych. Jednak ten ostatni wskaźnik rośnie: w latach 2011-2013 prywatne finansowanie sfinansowało tylko 11 procent zamówień publicznych w Europie Wschodniej.
Luksemburski protokół kolejowy
Udział ten rośnie, ale nie rośnie wystarczająco szybko, uważają znawcy branży. Według raportu, wskazują oni na utrzymującą się niechęć sektora prywatnego do inwestowania w sprzęt kolejowy, połączoną z niechęcią rządów i operatorów sektora publicznego do przenoszenia ciężaru finansowania zamówień na sektor prywatny. „Oznacza to, że istnieje pilna potrzeba stworzenia warunków zabezpieczających istniejący kredyt prywatny oraz przyciągnięcia większej ilości finansowania prywatnego po przystępnych stawkach”, piszą.
W ten sposób sugerują Luksemburski Protokół Kolejowy, nowy globalny traktat, który znacznie ułatwi i obniży koszty finansowania taboru kolejowego przez sektor prywatny. Protokół ma wejść w życie na początku 2020 roku. „Zarówno bezwzględny poziom zamówień na tabor kolejowy, jak i udział finansowania prywatnego prawdopodobnie wzrosną wraz z przyjęciem luksemburskiego protokołu kolejowego”, skomentował Andreas Schwilling, partner w Roland Berger, jeden z autorów raportu.
Ochrona prawna
Luksemburski Protokół Kolejowy ustanawia nowy system uznawania, priorytetów i egzekwowania praw wierzycieli i leasingodawców, które będą rejestrowane w międzynarodowym rejestrze z siedzibą w Luksemburgu i dostępne online 24/7. Protokół nie wszedł jeszcze w życie, ale Luksemburg, Szwecja i Gabon ratyfikowały go, podobnie jak Unia Europejska w odniesieniu do jej kompetencji. Francja, Niemcy, Włochy, Mozambik, Szwajcaria i Wielka Brytania podpisały protokół.
„W przeciwieństwie do przemysłu lotniczego, zdecydowana większość zamówień na tabor kolejowy w Europie jest finansowana lub gwarantowana przez rządy; jest to niepotrzebne i stanowi ogromne obciążenie dla finansów rządowych. Obecnie ochrona prawna prywatnych wierzycieli jest ograniczona, zwłaszcza gdy tabor kolejowy przekracza granicę. Wprowadzenie otwartego dostępu dla operatorów w całej Europie i dramatyczny wzrost ruchu kolejowego między Europą a Azją sprawiają, że kwestia ta ma kluczowe znaczenie w przyszłości”, powiedział Howard Rosen, przewodniczący Grupy Roboczej ds.
Dodał: „Państwa europejskie muszą pilnie ratyfikować luksemburski protokół kolejowy, aby otworzyć drogę do zwiększonego i tańszego finansowania prywatnego oraz bardziej dynamicznego i konkurencyjnego przemysłu kolejowego ze wszystkimi korzyściami środowiskowymi, społecznymi i gospodarczymi, jakie to przyniesie”.
