Oto wszystko, co musisz wiedzieć o euroazjatyckich korytarzach transportowych

Na RailFreight.com często piszemy o euroazjatyckich korytarzach transportowych. Są to ważne elementy infrastruktury dla międzynarodowych przepływów handlowych. Nie zawsze może być jasne, gdzie dokładnie znajdują się te korytarze, jak je porównać i dlaczego są ważne. W tym objaśnieniu staramy się przedstawić przegląd głównych szlaków.

1. Czym są euroazjatyckie korytarze transportowe?

Na kontynencie euroazjatyckim istnieją trzy szczególnie ważne korytarze. Korytarz Północny, Korytarz Środkowy i Międzynarodowy Korytarz Transportowy Północ-Południe (INSTC).

Korytarz Północny łączy Europę i Azję, w szczególności Chiny, poprzez rosyjską sieć kolejową. Zdecydowanie największa część korytarza przebiega przez Rosję wzdłuż kolei transsyberyjskiej. W tym korytarzu pociągi mogą również przejeżdżać przez Mongolię przed wjazdem do Rosji z Chin. W zależności od tego, kogo pytasz, Kazachstan może być również włączony do tego korytarza, gdy pociągi jadą tranzytem do Rosji i dalej do Europy. Euroazjatycki Bank Rozwoju nazywa to korytarzem środkowoeuroazjatyckim (patrz mapa poniżej).

Korytarz Środkowy również łączy Chiny i Europę, ale znajduje się bardziej na południu. Przebiega on przez Kazachstan, a następnie przez Morze Kaspijskie na Kaukaz. Przecina góry Kaukazu w Azerbejdżanie i Gruzji, skąd płynie przez Morze Czarne do Rumunii i Bułgarii. Alternatywnie, pociągi mogą przejeżdżać przez Turcję w drodze do Europy.

Istnieje również jeszcze bardziej południowa alternatywa w Azji Środkowej, biegnąca przez Kirgistan, Uzbekistan i Turkmenistan przed przekroczeniem Morza Kaspijskiego. Trasa ta jest jednak bardziej skomplikowana pod względem geograficznym i politycznym i ma mniejsze znaczenie niż główna trasa przez Kazachstan.

Wreszcie, INSTC łączy rosyjskie arktyczne miasto Murmańsk z południowym wybrzeżem Oceanu Indyjskiego w Iranie. Ma on wariant wschodni i zachodni, które biegną odpowiednio wzdłuż wschodniego i zachodniego wybrzeża Morza Kaspijskiego. Podobnie jak w przypadku korytarza środkowego, transport towarów wzdłuż INSTC odbywa się również przez Morze Kaspijskie.

2. Jak wypadają te korytarze pod względem długości, przepustowości i czasu tranzytu?

Zdecydowanie najdłuższym korytarzem jest korytarz północny. Jego długość wynosi około 10 000 kilometrów. Dla porównania, korytarze Middle Corridor i INSTC mają odpowiednio 7000 i 7200 kilometrów długości.

Długość korytarzy nie odzwierciedla jednak czasu tranzytu. Korytarz Północny, choć najdłuższy pod względem odległości, może pochwalić się najkrótszym czasem tran zytu wynoszącym średnio 14 dni. Korytarz środkowy charakteryzuje się czasem tranzytu od 13 do 21 dni, ale jest mniej niezawodny. Opóźnienia mogą wydłużyć czas tranzytu do 60 dni w najgorszym przypadku. Według Al Jazeera, czas tranzytu w korytarzu INSTC wynosi od 25 do 30 dni.

Pod względem przepustowości Korytarz Północny również zajmuje pierwsze miejsce. Atlantic Council podaje, że roczna przepustowość korytarza wynosi ponad 100 milionów ton. Korytarz INSTC plasuje się na 15 milionach ton, a Korytarz Środkowy zajmuje trzecie miejsce z 6 milionami ton. Należy zauważyć, że we wszystkich trzech korytarzach trwają prace infrastrukturalne mające na celu zwiększenie przepustowości. Na przykład Rosja wyraziła chęć zwiększenia przepustowości korytarza INSTC do co najmniej 35 mln ton rocznie.

3. Jakie są główne trudności i możliwości związane z tymi korytarzami?

Korytarz Północny ma wiele do zaoferowania. Może liczyć na szczęście dzięki rozwiniętej infrastrukturze. Co więcej, odcinek przez Rosję jest długi i nieprzerwany, co znacznie przyspiesza czas tranzytu. Być może nie jest to zaskoczeniem, że wolumeny na trasie ponownie rosną. Nastąpiło to po spowolnieniu po rozpoczęciu rosyjskiej inwazji na Ukrainę, kiedy to wiele firm zdecydowało się unikać prowadzenia interesów z Rosją.

Jeśli chodzi o Korytarz Środkowy, jest wręcz przeciwnie. Przebiega przez wiele krajów, co spowalnia transport i podnosi koszty administracyjne. Przebiega przez góry, a nawet przez Morze Kaspijskie, co sprawia, że korytarz nie jest wyłącznie kolejowy i jest droższy. Pod każdym względem trasa ta jest bardziej skomplikowana i kosztowna niż Korytarz Północny.

INSTC również przebiega przez wiele krajów, ale przez dwie różne odnogi. Co więcej, jest to kosztowny projekt. Główną przeszkodą jest obecnie budowa linii kolejowej Rasht – Astara, która po ukończeniu zapewniłaby nieprzerwaną linię kolejową z Rosji do południowego wybrzeża Iranu. Jest to jednak projekt kosztujący ponad miliard dolarów.

4. Dlaczego ludzie są zainteresowani rozwojem tych korytarzy?

W przypadku każdego korytarza jest inaczej. Obecnie, na trasie Chiny-Europa, spedytorzy wydają się powracać do korytarza północnego ze względu na jego szybkość i niskie koszty. Według Kolei Rosyjskich (RŻD), rosyjska inwazja na Ukrainę tymczasowo zmniejszyła wolumeny o 35% (i prawdopodobnie więcej), ale czas i niestabilna sytuacja na Morzu Czerwonym sprawiły, że popularność tego korytarza ponownie wzrosła. RZD twierdzi, że spodziewa się, iż rok 2024 przyniesie wzrost nawet o 40 procent w porównaniu z rokiem 2023. Dla Rosji korytarz jest sposobem na generowanie dochodów. Dla europejskich klientów i chińskich eksporterów Korytarz Północny jest sposobem na szybki i tani transport towarów.

Korytarz Środkowy zyskuje na popularności jako alternatywa dla Korytarza Północnego. Ze względów geopolitycznych UE chce alternatywy dla tranzytu przez Rosję. Zainwestowała nie mniej niż 10 miliardów euro w rozwój korytarza. Ponieważ wiele towarów nie może być transportowanych przez Rosję z powodu aktywnych sankcji, Korytarz Środkowy jest również niezbędną lądową alternatywą dla Korytarza Północnego.

INSTC jest wspierany głównie przez Rosję, Iran i Indie. Dla Rosji stanowi on okazję do dywersyfikacji szlaków handlowych w coraz bardziej napiętym geopolitycznie świecie. Rosja może również wykorzystać ten szlak do uniknięcia zachodnich sankcji, wysyłając towary przez rynki niezachodnie, takie jak Azerbejdżan, Kazachstan i Turkmenistan.

Iran może zyskać na szlaku, stając się ważnym krajem tranzytowym, wzmacniając swoje więzi z Rosją i Indiami. Jeśli chodzi o te ostatnie, Indie szukają sposobu na łatwe dostarczenie rosyjskich zasobów energetycznych na swój rynek, a INSTC pomaga ominąć rywalizujący z nimi Pakistan, zapewniając bezpieczniejszy łańcuch dostaw.

5. Jaka jest przyszłość tych korytarzy?

Nikt nie może z całą pewnością powiedzieć, jak będą się one rozwijać w przyszłości. Przyszłość Korytarza Północnego w dużej mierze zależy od rozwoju stosunków rosyjsko-zachodnich. Jednak handel chińsko-rosyjski może przynajmniej częściowo zastąpić utratę zachodniego handlu w korytarzu. Rosja planuje wydać biliony rubli na rozwój swojej dalekowschodniej infrastruktury kolejowej, aby ułatwić oczekiwany wzrost obrotów handlowych z Chinami. Zgodnie z rosyjskimi planami, do 2030 r. trasy te powinny mieć przepustowość co najmniej 280 mln ton rocznie.

Co więcej, wygląda na to, że Korytarz Środkowy nabiera tempa. Choć nadal jest on skomplikowany i kosztowny, wolumen przewozów na tej trasie rośnie. Handel wzdłuż korytarza wzrósł czterokrotnie w latach 2021-2023, z około pół miliona ton ładunków do 2,3 miliona ton. Niemniej jednak przyszły sukces zależy od zdolności korytarza do obniżenia kosztów i zagwarantowania niezawodnych usług w wielu różnych krajach, przez które przebiega.

Wreszcie, INSTC w dużej mierze zależy od woli politycznej zaangażowanych krajów, aby go rozwijać i w jakim stopniu. Kontynuacja zmieniających się globalnych wzorców handlowych skłoni kraje wzdłuż INSTC do jej rozwoju. Euroazjatycki Bank Rozwoju podał, że od 2022 r. zaplanowano lub trwają inwestycje o wartości około 40 miliardów dolarów. Stwierdził on, że szlakiem może być transportowanych do 12 milionów ton ładunków w kontenerach rocznie.